موم گوش و جرم گوش

موم گوش و کارهائی که در مورد آن می‌توان انجام داد:

گوش خارجی و کانال گوش خارجی

گوش خارجی یک عضو قیفی شکل است که قسمت لایه گوش آن در دو طرف سر قابل رویت است و قسمت داخل استخوان آن را، کانال گوش خارجی می‌نامیم که از خارج به طرف پرده صماخ کشیده می‌شود و طول آن در بالغین حدود ۴ سانتی متر در قسمت کف و ۵/۳ سانتی متر در سقف می‌باشد. شکل و فرم کانال گوش(مثل قیف) هرچه به طرف انتها می‌رود باریکتر می‌شود.

در پوست قسمت خارجی تر کانال(که روی غضروف کانال قرار دارد) غدد مخصوصی وجود دارد که موم گوش را تولید می کند و دستکاری آن دردناک نمی‌باشد و پوست قسمت داخل‌تر کانال(که روی استخوان چسبیده است) تولید موم نمی نماید و دستکاری آن بسیار دردناک است.

اگر ذرات غبار و یا ذرات جامد بزرگتر به داخل گوش وارد شوند توسط این موم ها جذب شده و از رسیدن آنها پرده گوش جلوگیری می‌نماید. موم‌ها به تدریج که ترشح می‌شوند در کانال گوش انباشته شده و توسط پوست گوش به طرف خارج رانده می‌شوند و معمولا موقع دفع شدن خشک تر از موقع ایجاد آن می‌باشد و وقتی به دهانه کانال گوش رسید با ماساژ انگشت یا دستمال تمیز می‌شود . هرگز چیزی کوچکتر از انگشتتان را به داخل گوش وارد نکنید. چوب‌های باریکی که سر آنها پنبه پیچیده شده برای تمیز کردن دهانه کانال گوش(ناف گوش) ساخته شده فقط برای این است که انگشت کثیف نشود و برای تمیز کردن داخل کانال نمی‌باشد چون ممکن است با استفاده از این گوش پاکن‌ها جرم ها را به انتهای کانال برانید و مشکل شنوائی ایجاد شود.

چطور گوش تمیز می‌شود؟

موم در قسمت خارجی تر کانال(کانال غضروفی گوش تشکیل می‌شود و در قسمت عمقی گوش(کانال استخوانی گوش) یعنی نزدیک به پرده صماخ تشکیل نمی‌شود. بنابراین وقتی در مجرای گوش یک فرد، موم در نزدیکی پرده صماخ دیده می‌شود و موجب کاهش شنوائی شده به علت این است که شخص قبلا گوشش را با وسایلی همچون گوش پاک کن(وسیله میله‌ای شکل که نوک آن پنبه دارد)، سنجاق یا پارچه و یا دستمال کاغذی که گوشه‌هایش تابانیده شده دستکاری نموده است. این وسایل تنها کاری که می‌کنند مانند یک پیستون، موم یا جرم گوش را به قسمت های عمقی‌تر می‌رانند و چون پوست کانال گوش و پرده تمپان نازک و شکننده بوده ممکن است در اثر دستکاری با این وسائل صدمه ببیند.

موقعی که جرم گوش افزایش یابد و کانال را مسدود نماید شنوائی نیز به طبع آن کاهش می‌یابد در این صورت پزشکان ممکن است به روش‌های متفاوتی اقدام به خارج نمودن آن نمایند:

۱- بوسیله شستشو

۲- توسط مکش با دستگاههای مکنده

۳- با استفاده از ابزارهای خاص

شستشوی گوش تحت شرایط خاص و رعایت موارد ذیل انجام می‌شود:

۱- بوسیله شستشو

الف) ابتدا باید مطمئن باشیم که پارگی یا سوراح در پرده گوش وجود نداشته باشد. زیرا در صورت وجود چنین ضایعه‌ای، شستشو با آب می‌تواند منجر به عفونت شود. اگر گوش شما عفونت دارد با شستن آن دردناک خواهد شد.

ب) موم داخل گوش با چکاندن قطره‌های نرم کننده(مثل گلیسرین بوراته) در داخل کانال گوش(۳ نوبت در روز هر نوبت دو قطرع و به مدت حداقل ۵ روز) موم نرم می‌شود. گلیسیرین بوراته را با تجویز پزشک و یا بدون نسخه می‌توان از داروخانه‌ها خریداری نمود.(ابتدا که روغن داخل کانال چکانده می‌شود ممکن است به علت نرم شدن موم شنوایی کمتر شود ولی بعد از شستشو بهبود پیدا خواهد کرد).

ج) برای شستشو به وسایل زیر نیاز داریم:

۱- یک کاسه بزرگ دارای آب(کمی گرمتر از آب ولرم ولی داغ نباشد)

۲- یک سرنگ که حداقل گنجایش یک استکان آب داشته باشد مناسب است این سرنگ باید طوری باشد که بتوان جریان آب را به داخل گوش هدایت نمائیم.

۳- یک ظرف خالی برای جمع نمودن آبی که از گوش خارج می شود.

د) با سرنگ آب را به داخل کانال گوش رانده و ظرف شستشو را در زیر لاله گوش نگه داشته تا آبی که از داخل کانال گوش خارج می‌شود جمع آوری نماید و لباس را خیس ننماید.

با یک دست گوش را به بالا و عقب می کشیم(برای اینکه کانال گوش خارجی به صورت مستقیم درآید). و با دست دیگر جریان آب را به داخل گوش می‌فرستیم(اگر همراهی بیماری ظرف جمع‌اوری آب را بگیرد راحت تر خواهد بود). جریان آب بایستی با فشار مناسب و به سرعت به داخل گوش رانده شود اما نباید آنقدر پر فشار باشد که باعث درد گوش بشود. سرنگ به طوری نگه داشته شود که فقط آب از آن خارج شود و اگر هوائی داخل آن است با آب خارج نگردد(بهتر است قبلا هوای داخل سرنگ را کاملا خالی نمائیم).

نوک سرنگ باید در دهانه کانال گوش قرار گیرد(اگر نوک سرنگ داخل کانال گوش قرار گیرد ممکن است موجب انسداد کانال گوش شده و آبی که وارد می‌شود فضائی برای خارج شدن نداشته باشد ممکن است موجب پارگی پرده (در گوش‌هائی که پرده گوش آنها مستعد پاره شدن می‌باشد) شود.

بنابراین نوک سرنگ را حدود نیم سانتی‌متر خارج از کانال گوش می‌گیریم و معمولا با یک یا دو بار شستشو گوش تمیز نخواهد شد، گاهی لازم است شستشو را برای ۱۰ تا ۲۰ بار حتی ۵۰ دفعه نیز تکرار نمائیم. موم‌هائی که با آب کنده می‌شود در هر مرحله شستشو به داخل ظرف آن خواهد آمد که ممکن است به صورت یک تکه بزرگ و یا قسمتی از یک تکه باشد. وقتی کار شستشو تمام شد چند نوبت گوش را به طرف پائین کشیده و تکان می‌دهیم به طوری که بقیه آبی که در کانال باقی مانده خارج شود. اگر هنوز شنوائی بهبود نیافته احتمال وجود مقداری مومدر داخل کانال گوش می‌باشد و لازم است دوباره شستشو داده شود.

بعد از شستن باید گوش کاملا خشک شود(تا در گوش آنچه که عارضه گوش شناگران یعنی رشد قارچ‌ها در محیط مرطوب است پیش نیاید.) برای خشک کردن کانال می‌توان از چکاندن چند قطره الکل(از یک قطره چکان دارای الکل) استفاده کرد. پس از ریختن چند قطره الکل لازم است سر را به طرفین چرخانده تا تمام کانال به الکل آغشته شود. این کار موجب می‌شود که الکل با قطرات آب داخل کانال مخلوط شده و چون الکل به سرعت تبخیر می‌شود موجب خشک شدن کانال گوش گردد و میکرب و یا قارچ موجود در کانال نیز اجازه رشد پیدا نمی‌کنند.

۲- توسط مکش با دستگاه مکنده

وقتی ترشحات آبکی است ممکن است توسط ساکشن کشیده شود و ترشحات آبکی روی پرده توسط میله فلزی که نوک آن پنبه است از روی پرده و اطراف آن تمیز خواهد شد. در این لحظه کم شنوایی که توسط جرم گوش ایجاد شده بود مجددا به وضعیت قبلی خود بر می‌گردد و احساس شنوایی بهتر می‌شود.

۳- تمیز کردن با ابزارهای خاص

تعداد زیادی از پزشکان برای این که بیماران مراجعه مجدد نداشته باشند و وقت پزشک صرف بیماران دیگر گردد مبادرت به خارج کردن موم‌های سفت شده گوش توسط وسائل خاص می‌نمایند. این پزشکان کانال گوش خارجی وضعیت پرده تمپان را به درستی می شنایند و با آزاد نمودن موم از پوست کانال به آرامی آنرا به طرف خارج کشیده و بیرون می‌آورند. در این موقع ممکن است با تکان دادن سر موم گوش تکه شود و بیرون آوردن آن وقت بیشتری بگیرد ولی اگر مختصر درد موقع خارج کردن تحمل شود و موم به صورت یک تکه از گوش خارج شده و کم شنوایی (اگر بر اثر موم گوش) ایجاد شده بود بهبود می‌یابد.

گاهی در افراد مسن پس از خارج کردن موم‌های گوش شنوایی بهتر می‌شود ولی رضایتبخش نمی‌باشد. در این افراد کاهش شنوایی بر اثر سن(ضعف های سلولهای شنوایی یا عصب) ایجاد شده و نیاز به بررسی‌های بیشتری برای بهبود آن می باشد.

تمیز کردن معمولا توسط پزشکان گوش و حلق و بینی، پزشکان عمومی و در بعضی مراکز توسط پرستاران ورزیده انجام می‌شود. شما خودتان نیز می‌توانید کار شستشو را انجام دهید ولی چون ممکن است چندین سال یک نوبت نیاز به این کار بشد( و یک کار معمولی نیست) بهتر سات به دست افراد ورزیده‌تری که هر روز برای افراد متعددی این کار را انجام می‌دهند بسپارید، چون احتمال خطر کمتر است. اگر گوش شما دارای عفونت می‌باشد و یا سابقه پارگی یا سوراخ شدگی پرده گوش را دارید حتما به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نموده و سابقه را ذکر نمائید تا توسط پزشک گوش شما بررسی و تصمیم لازم گرفته شود.

منظور از متخصص گوش و حلق و بینی و سر و گردن چیست؟

منظور از متخصص گوش و حلق و بینی فردی است که پس از دوره پزشکی عمومی در زمینه معالجه بیماری‌های سر و گردن مخصوصا اختلالاتی که مربوط به اختلالات گوش، گلو، بینی هستند تخصص گرفته است. متخصص گوش و حلق در درمان بیماریهای با منشاء گوش، حلق و بینی و سر و گردن از جمله بیماری‌های گوش، بینی، سینوس‌ها، حلق، حنجره، حفره دهان، گردن، تیروئید، غدد بزاقی، تراشه(راه هوائی) و مری فعالیت دارد و عمل‌های آدنوئیدکتومی(برداشتن لوزه سوم)، تونسبلکتومی(برداشتن لوزه های حلقی)، کنترل عفونت‌های گوش، پیشگیری از خونریزی‌های بینی و عمل سینوس‌ها از جمله اعمال شایع در این رشته تخصصی می‌باشد.

تعداد از متخصصین گوش و حلق ممکن است در روی بعضی از قسمت ها به صورت اختصاصی مهارت پیدا کرده و در همه قسمت ها هم زمان فعالیت ننمایند.

اغلب متخصصین تجهیزات شنوائی شناسی جهت تست شنوائی و تشخیص علل کم شنوائی را در محل مطب خود دارند. تعدادی از آنها امکانات درمان اختلالات تکلمی را نیز در مجتمع پزشکی تحت نظر خود دارند. تعدادی از متخصصین گوش و حلق  توجه خاصی نسبت به اختلالات تعادلی و یا آلرژی در راه‌های تنفسی(بینی، گلو، حنجره و ..) داشته و یا در زمینه بیماری‌های گوش فعالیت بیشتری دارند. این افراد برای اصلاح شنوائی امکانات جراحی میکروسکپی را به مقدار کافی تهیه نموده و مبادرت به این عمل‌ها می‌نمایند. برای حذف بیماری‌ها و عفونت‌های گوش و یا اختلالات مادرزادی که از بدو تولد وجود داشته به کار بردن تکنیک‌های مدرن جراحی لازم است.

با توجه به اطلاعات گسترده و وسیع متخصصین گوش و حلق در زمینه سر و گردن بعضی از آنها در رشته های جراحی پلاستیک نیز مهارت کافی پیدا نموده‌اند. تعدادی از متخصصین در طی گذراندن تخصص، در زمینه‌های اعمال جراحی مربوطه به زیبائی (بینی، لب شکری، شکاف کام) فعالیت بیشتری داشته‌اند و در برنامه ریزی و انجام جراحی برای درمان تومورهای خوش خیم و بدخیم سر و گردن و فک و صورت می‌توانند با روش‌های لازم برای احیاء (بر گرداندن شکل و فعالیت اعضا معیوب) نیز اقدام نمایند که این اعمال نیز از دیگر فعالیت‌های متخصصین گوش و حلق و بینی می‌باشد.