گروه دارویی:Corticosteroidsکورتیکواستروئید
موارد مصرف : دگزامتازون برای درمان جایگزینی در نارسایی غده فوق کلیوی استفاده می شود.این دارو همچنین در درمان علامتی اختلالات التهابی و آلرژیک و در جهت سرکوب سیستم ایمنی بکارمی رود.دگزا متازون در هیپرپلازی مادرزادی غده فوق کلیوی، ادم مغزی، شوک بیماریهای التهابی رماتیسمی و همچنین جهت تشخیص سندرم کوشینگ و افسردگی آندوژن بکار می رود.
مکانیسم اثر : دارو با عبور از غشاء سلولی به گیرنده های خود در سیتوپلاسم متصل شده و کمپلکس دارو _ گیرنده وارد هسته سلولی می شود.این کمپلکس با اتصال به نواحی خاصی از DNA موجب تحریک روند رونویسی mRNA و به دنبال آن ساخت آنزیم هایی می گردد که در نهایت مسئول اثرات سیستمیک کورتیکواستروئیدها با جلوگیری از تجمع سلول های التهابی در ناحیه التهاب، مهار فارگوسیتوز و آزاد شدن آنزیم های مسئول در التهاب ومهار ساخت و آزاد شدن واسطه های شیمیایی التهاب،اثرات ضد التهابی خود را اعمال می کند.
فارماکینتیک :دگزامتازون سریعاً و به خوبی از دستگاه گوارش جذب می شود.فرم تزریقی آن نیز از عضله به خوبی جذب می شود. بطور عمده در کبد و مقادیری نیز در کلیه و بافت ها بهمتابولیت های غیر فعال تبدیل می شود. موارد منع مصرف : ۱) تزریق داخل مفصلی این دارو در مواردی مانند جراحی ترمیمی مفاصل، اختلالات انعقادی خون، شکستگی داخل مفصلی، عفونت اطراف مفصل یا سابقه ابتلا به آن، پوکی استخوان اطراف مفصل به دلایل غیر آرتریت و مفصل ناپایدار نباید مصرف شود. ۲) در پیشگیری از سندرم زجر تنفسی نوزادان، در صورت وجود آمنیونیت، عفونت باهشدارها : هشدارها
۱٫ استفاده طولانی مدت دگزامتازون در کودکان می تواند منجر به مهار رشد شود. ۲٫ به دنبال مصرف این دارو ممکن است آزمون های بررسی عملکرد هیپوتالاموس- هیپوفیز غده فوق کلیوی دچار اختلال شود. ۳٫ در افراد مسن و به خصوص خانم های یائسه، شانس ایجاد پوکی استخوان و افزایش فشار خون، بالا می رود. ۴٫ در صورت نیاز به جراحی یا درمان های اضطراری و نیز در افراد دیابتی باید احتیاط نمود. ۵٫ در افرادی که دارو را با مقادیر تضعیف کننده سیستم ایمنی دریافت می کنند از تزریق واکسن های حاوی ویروس های زنده باید پرهیز شود.
عوارض جانبی
درمان دراز مدت با دگزامتازون بیمار را برای ابتلاء به بیماری های عفونی مستعد می کند و از طرفی علائم عفونت نیز پنهان می شود. مصرف مقادیر زیاد دگزامتازون می تواند اختلالات روانی را تشدید کند. آب مروارید، کاهش یا تاری دید، تکرر ادرار، پرنوشی، قرحه گوارشی، علائم شبه کوشینگ، آکنه، درد در ناحیه سرینی و افزایش فشار خون از عوارض جانبی دارو هستند.
تداخل داروئی
مصرف همزمان این دارو با ریفامپین، داروهای ضدصرع مانند کاربامازپین، فنوباربیتال، فنی توئین، و پریمیدون موجب تسریع متابولیسم دگزامتازون و کاهش اثر دارو می گردد. این دارو ممکن است باعث کاهش اثر داروهای پائین آورنده قند خون و یا داروهای کاهنده فشار خون گردد.
نکات قابل توصیه
۱٫ برای به حداقل رساندن تحریک گوارشی شکل خوراکی دگزامتازون، باید بعد از غذا مصرف شود. ۲٫ از قطع ناگهانی مصرف دارو بعد از استفاده طولانی( بیش از ۳ هفته) پرهیز گردد. ۳٫ در طول درمان مصرف سدیم باید محدود شده و مصرف مکمل های حاوی پتاسیم توصیه می شود. ۴٫ معاینات چشم پزشکی در طول درمان دراز مدت، به طور مرتب باید انجام گیرد.
مقدار مصرف
خوراکی: بزرگسالان : میزان تجویز معمولی mg/day20-0/5 می باشد. تزریقی: کودکان : بصورت تزریقی داخل عضلانی یا تزریق آهسته وریدی در ابتدا ۲-۵/۰ میلی گرم می باشد. در درمان ادم مغزی و از راه تزریق داخل وریدی در ابتدا ۱۰ میلی گرم تزریق و سپس از طریق تزریق داخل عضلانی، هر ۶ ساعت و بسته به نیاز بیمار به مدت ۱۰-۲ روز، مصرف می شود.
